In the early morning of December 9, I came across the news on X/Twitter about the murder of Refaat Alareer, translator, poet, and vocal academic against the Israeli occupation of Palestine. What was circulating was his poem ‘If I must die’ written and posted last November 1 on his account a few weeks after the start of the bombardment of Gaza. People from different parts of the world were translating it into various languages as a gesture of solidarity.
I translated it into Filipino, and express my intent to invite friends and frequent collaborators Jhio Jan Navarro and Carla Faith Aquino to translate it into Hiligaynon and Kinaray-a respectively. My translation, and later that of Navarro and Aquino, were overwhelmingly well received, and spurred more translations into other Philippine languages.
This blog post is to archive our translations in a different platform. A signature campaign by Filipino writers calling for ceasefire has been initiated here, while efforts done by Filipino groups to support the Palestinian cause are detailed in this article. The CUNY Graduate Center Program in English also gathered Alareer’s writings along with tributes into one PDF for circulation.
If I must die,
you must live
to tell my story
to sell my things
to buy a piece of cloth
and some strings,
(make it white with a long tail)
so that a child, somewhere in Gaza
while looking heaven in the eye
awaiting his dad who left in a blaze-
and bid no one farewell
not even to his flesh
not even to himself-
sees the kite, my kite you made, flying up above
and thinks for a moment an angel is there
bringing back love
If I must die
let it bring hope
let it be a tale
—Refaat Alareer
Kung kailangan kong mamatay,
kailangan mong mabuhay
upang isalaysay ang aking kuwento
upang ibenta ang aking mga gamit
upang ibili ng isang pirasong tela
at ilang lubid,
(piliin mo ang puti na may mahabang buntot)
sa ganun ay may isang bata, sa isang dako ng Gaza
na habang tinitignan sa mata ang langit
at naghihintay sa kanyang ama na lumisan sa pagliyab—
at hindi nakapagpaalam kahit kanino
kahit sa kanyang sariling laman
kahit sa kanyang sarili—
ay masisilayan ang saranggola, ang nilikha mo, lumilipad sa taas
at isipin kahit sa isang sandali na may anghel doon
na nagdadala pabalik ng pag-ibig
Kung kailangan kong mamatay
nawa’y ito ay magdala ng pag-asa
nawa’y ito ay maging alamat
—Salin sa Filipino ni Eric Abalajon
Kon kinahanglan ko mapatay,
kinahanglan mo mabuhi
agud isaysay ang akon istorya
agud ibaligya ang akon mga pagkabutang
agud magbakal sang tinabas nga tela
kag pisi,
(pilia ang puti nga may laba nga ikog)
agud ang bata, sa kon diin nga bahin sang Gaza
samtang ginatulok ang langit sa mata
nga nagahulat sa iya amay nga sang pagdabdab nadula –
nga wala makalisénsya bisan kay sin-o
bisan sa iya lawas
bisan sa iya kaugalingon —
makita ang burador, ang burador nga imo ginhimo, nga nagalupad sa panganod
kag makahunahuna bisan sa makadali nga may anghel
nga nagadala balik sang paghigugma
Kon kinahanglan ko mapatay,
Kabay nga ini magadala sang paglaum
Kabay nga ini mangin isa ka sugilanon.
—Salin sa Hiligaynon ni Jhio Jan Navarro
Kon kinahanglan ko mapatay
Kinahanglan mo mabuhi
Para magsaysay kang akën istorya
Magbaligya kang akën mga gamit
Magbakal kang sampanid nga tela
Kag pira ka higot
(Pilia ang puti kag mag may labëg nga ikog)
Agëd nga ang sangka bata, diin man sa Gaza
Samtang nagatangra sa langit
Nga nagahëlat sa ana tatay na nga nagbiya nga nagalay-ab—
Nga wara nakalisensya bisan kay sin-o
Bisan sa ana kësëg
Bisan sa ana kaugalingën—
Makita ang burador, akën burador nga imo ginhimo, nagalëpad sa babaw
Kag maminsar sa makadali nga ang sangka anghel rëgyan
Ginabalik ang pagpalangga
Kon kinahanglan ako mapatay
Kabay nga magdara kang paglaëm
Mangin kasugiran.
—Salin sa Kinaray-a ni Carla Faith Aquino
Jacob Laneria 